.png "English"){kind=small}
Oι λογοτέχνες σήµερα γίνονται πιο σκληροί διαπραγµατευτές, µετακινούνται και προχωρούν σε εκδοτικά διαζύγια και ορίζουν σχετικά µικρή χρονική διάρκεια λήξης στα συµβόλαιά τους, αλλάζοντας το τοπίο.Τα νέα ήθη στο βιβλίο, τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, επιβάλλουν στους µεν εκδότες να κάνουν διαφηµιστικές καταχωρίσεις για τα βιβλία τους, στους δε συγγραφείς να «µεταγράφονται» από εκδότη σε εκδότη ψάχνοντας το καλύτερο δυνατό συµβόλαιο και τη µεγαλύτερη δυνατή προβολή. Αυτό συχνά συνοδεύεται από την καταβολή κάποιου χρηµατικού ποσού, που συνήθως έχει τη µορφή – ή υποτίθεται ότι έχει – προκαταβολής επί πνευµατικών δικαιωµάτων.
Είδαµε, πριν από κάµποσα χρόνια πια, τον...πεζογράφο Σωτήρη Δηµητρίου να µετακινείται στον Πατάκη, µετακίνηση που έκανε θόρυβο. Ξαναγύρισε σήµερα σε αυτόν, ύστερα όµως από συνεργασία µε αρκετούς ακόµη εκδότες. Στην περίπτωση του συγκεκριµένου διηγηµατογράφου, κάθε νέο συµβόλαιο αφορούσε µόνο το συγκεκριµένο καινούργιο βιβλίο και τα παλιά έµεναν δεσµευµένα εκεί που είχαν εκδοθεί.
Το ίδιο συνέβη και όταν είχε μετακινηθεί ο Νίκος Θέµελης από τον Κέδρο στο Μεταίχµιο. Ο Κέδρος διατηρεί τα δικαιώµατα των προηγούµενων βιβλίων του συγγραφέα, µέχρι τουλάχιστον να λήξουν τα επιµέρους συµβόλαια.
Διαφορετική είναι η περίπτωση του Ευγένιου Τριβιζά, που έχει τη φήµη «σκληρού» διαπραγµατευτή. Τα βιβλία του – άλλωστε είναι πολυγραφότατος – δεν έβγαιναν ποτέ σε έναν µόνο εκδοτικό οίκο. Και συνήθως καταφέρνει να επιβάλειτους όρους του καθώς η δηµοφιλία που έχει τού δίνει διαπραγµατευτική ισχύ.
Σε άλλες περιπτώσεις, ο συγγραφέας που συνδεόταν µε έναν και µόνο εκδοτικό οίκο έπαιρνε φεύγοντας τα δικαιώµατα όλων των βιβλίων του, είτε γιατί τα συµβόλαια είχαν λήξει είτε γιατί το επέτρεπε ο προηγούµενος εκδότης του. Ετσι είδαµε τα βιβλία του Θανάση Βαλτινού να κυκλοφορούν όλα, από την αρχή, τρεις φορές, ενώ είδαµε και τη Μάρω Δούκα που µετακινήθηκε από τον Κέδρο στον Πατάκη, ύστερα από πολλά χρόνια συνεργασίας, να ξαναβγάζει τα βιβλία της «ξανακοιταγµένα», αφού δηλαδή τα χτένισε και τα έδωσε για την «οριστική» τους έκδοση που θα προβληµατίσει τους αυριανούς φιλολόγους. Στα σηµερινά συµβόλαια υπάρχει συνήθως ρητή πρόβλεψη για τη λήξη τους.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάρκεια του συµβολαίου, που είναι αντικείµενο διαπραγµάτευσης, προσδιορίζεται στα επτά έως εννέα ή και περισσότερα χρόνια, χωρίς να πέφτει ποτέ κάτω από τα πέντε. Πενταετές ήταν και το τελευταίο συµβόλαιο της Άλκης Ζέη µε τον Κέδρο, που έληξε στις 31 Μαΐου 2011.
Όλα αυτά δεν σηµαίνουν όµως ότι η ειδική σχέση εκδότη - συγγραφέα δεν υπάρχει πια. Εξ ου και η αντίδραση του Νίκου Γκιώνη (των εκδόσεων Πόλις) που, όταν έµαθε ότι ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο οποίος συνέδεσε τη συγγραφική του καταξίωση µε τον συγκεκριµένο εκδοτικό οίκο, αποφάσισε να βγάλει αλλού το καινούργιο του βιβλίο, είπε ότι δεν τον ενδιαφέρει πλέον να διακινεί τα παλιά βιβλία του συγγραφέα και θα τα πολτοποιήσει!
Αλλά και η σχέση της Άλκης Ζέη µε τον Κέδρο είναι πολύ παλιά και πηγαίνει πίσω στη δεκαετία του ‘60. Αυτό είναι,ενδεχοµένως, που δηµιούργησε παρεξηγήσεις και οδήγησε τα πράγµατα στα άκρα. Έτσι είµαστε σήµερα µπροστά σε µία δικαστική υπόθεση πρωτοφανή στα χρονικά της πνευµατικής µας ζωής, όπου µια πασίγνωστη συγγραφέας στρέφεται δυναµικά κατά του εκδότη της.
Αλλά και η σχέση της Άλκης Ζέη µε τον Κέδρο είναι πολύ παλιά και πηγαίνει πίσω στη δεκαετία του ‘60. Αυτό είναι,ενδεχοµένως, που δηµιούργησε παρεξηγήσεις και οδήγησε τα πράγµατα στα άκρα. Έτσι είµαστε σήµερα µπροστά σε µία δικαστική υπόθεση πρωτοφανή στα χρονικά της πνευµατικής µας ζωής, όπου µια πασίγνωστη συγγραφέας στρέφεται δυναµικά κατά του εκδότη της.
Ο Κέδρος δεν φαίνεται να φαντάστηκε µια τέτοια εξέλιξη γιατί, ενδεχοµένως, δεν υπολόγισε την αποφασιστικότητα ενός πολύπειρου πνευµατικού ανθρώπου που στα 85 του, περισσότερο και από τα δικά του, θέλει να προστατέψει και να µεγιστοποιήσει τα µελλοντικά δικαιώµατα και οφέλη των κληρονόµων του. Η Αλκη Ζέη ζήτησε και πέτυχε την έκδοση προσωρινής διαταγής, η οποία αυστηρότατα διατάσσει: αφενός την απογραφή των υπαρχόντων αποθεµάτων βιβλίων της που βρίσκονται στην κατοχή του Κέδρου, αφετέρου την προσωρινή απαγόρευση στον Κέδρο αλλά και σε κάθε τρίτο που αντλεί δικαιώµατα από τον συγκεκριµένο εκδοτικό οίκο (βιβλιοπώλη, τυπογράφο ή άλλον) να ξανατυπώνει και γενικώς να πουλάει τα βιβλία της.
Η Άλκη Ζέη προσκόµισε στοιχεία στο δικαστήριο µε τα οποία υποστήριξε ότι ο προηγούµενος εκδότης της συνέχιζε να τυπώνει και να διαθέτει βιβλία της παρά τη λήξη του συµβολαίου και ενώ η ίδια έχει συµφωνήσει την έκδοσή τους – όλων πλην του «Ψεύτη παππού» που δεσµεύεται από συµβόλαιο – από την 1η Ιουνίου σε άλλον εκδοτικό οίκο (Μεταίχµιο).
ΠΗΓΗ
Η Άλκη Ζέη προσκόµισε στοιχεία στο δικαστήριο µε τα οποία υποστήριξε ότι ο προηγούµενος εκδότης της συνέχιζε να τυπώνει και να διαθέτει βιβλία της παρά τη λήξη του συµβολαίου και ενώ η ίδια έχει συµφωνήσει την έκδοσή τους – όλων πλην του «Ψεύτη παππού» που δεσµεύεται από συµβόλαιο – από την 1η Ιουνίου σε άλλον εκδοτικό οίκο (Μεταίχµιο).
ΠΗΓΗ
